İlk teknik direktör: Herbert Chapman

Antik çağ Yunan filozoflarının piri olarak bilinen Aristoteles’e “ilk öğretmen” unvanını Araplar vermiştir. Avrupa ilk öğretmene sırtını dönüp Orta Çağ’ın karanlığını yaşarken Araplar Aristoteles’in eserlerini çevirerek 9 ile 12. yüzyıllar arasında bilimde dünyanın en ileri ülkesi haline gelmişlerdir.

Herbert Chapman’da futbolun ilk bilge kişisidir. Chambridge Üniversitesinde maden mühendisi olarak çalıştığı yıllarda aynı zamanda Arsenal’ın menajeri olarak bulduğu WM sistemi tam 40 yıl dünyaya hakim olmuş, İngiltere sınırlarını aşarak kıta Avrupa’sına ve Latin Amerika’ya yayılmıştır. 1960’lı yıllarda 4.2.4 sistemine geçilmeye başlandığı sırada bile birçok ülkede onun mucidi olduğu sistem egemenliğin koruyordu.

Chapman 1878’de Yorkshir’e bağlı Kiveton Park kasabasında bir maden işçisinin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Futbola olan tutkusu olmasa büyük olasılıkla o da babasının yolunda gidecekti. İlk olarak Stalybridge en sonunda da Totthenham’da yevmiyeli futbolcu olarak oynadı. Çok başarılı bir futbol hayatı yoktu ama futbola ilişkin ilk buluşunu futbol oynarken yaptı. Takım arkadaşları kendisini fark etsinler diye dana derisinden yapılmış soluk sarı kramponlar giyerdi.

1912’de Leedes City ile anlaştı. Takım sondan ikinciyken dördüncülüğe çıkardı. Bir gün oyuncularının iskambil oynarken tartıştıklarını gördü. Bunun üzerine maçlardan önce takım konuşmasını yaşama geçirdi. Bugün tüm dünyada maçtan önce hararetli konuşmalar yapan teknik direktörlerin bu uygulamasını Chapman’a borçlu olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Herbert Chapman, Leedes City’de görev yaparken oyuncularına usulsüz ödeme yapmakla suçlanır. Bunun üzerine kulübün kayıtları istenir. Ancak Chapman karşı çıkar. Bunun sonucunda da Leeds City ligden ihraç edilir ve 1919’da futboldan ömür boyu men edilme cezasına çarptırılır.

Futboldan men edilen Herbert Chapman Olimpia yağ şirketinde çalışırken kardeşinin arkadaşı Ambroso Langley kendisine yardımcılık teklif etti. Teklifle ilgilendi ve sözde usulsüz ödeme yapıldığı konusunu İngiltere Futbol Federasyonuna taşıyıp o yıllarda Barnbow silah fabrikasında çalıştığını belirtince Federasyon Chapman’ı affetti. Langley bir barı işletmeyi tercih edince de teknik direktörlük görevi ona kaldı.

Yöneticilere genç ve yetenekli bir kadroları olduğunu bu takımın başarılı olması ve onlara önderlik etmesi için bir generale ihtiyaç duyulacağını söyledi. O günlerde, bugüne ışık tutacak bir teorik bilgiyi daha takımların hizmetine sundu: “Meç ve puan kaybetme korkusu genç oyuncuların güvenlerini kemiriyor. Maçların sonunda skor hiç önemli olmasaydı oyunun futbol kalitesi dikkat çekici biçimde yükselirdi.”

İlk modern teknik direktör olarak futbol tarihine geçen Herbert Chapman, futbolcu transferlerinden taktik seçimine, seyircileri maç öncesinde ve devre arasında eğlendirmek için hoparlör sisteminden çalınacak gramofon plaklarının ayarlanmasına kadar, bir kulübün işleyişinde tam yetkili olan ilk kişiydi.

Günümüzden yüz yıl önce yöneticileri oyunculara çok para verdikleri halde bu oyuncuları yöneten, onlardan verim almaya çalışan teknik direktörlerin neden ihmal ettiklerini sormuştur. Chapman’a göre oyuncuları bulan, yetenekleri eğiten, emrindeki adamlardan en iyi verimi alan kişi, kulüp açısından futboldaki en önemli adamdır.

Herbert Chapman’ın Arsenal’de WM sistemi ile edindiği başarılardan sonra Gillespie Road metro istasyonunun adı Arsenal olarak değiştirildi. Beyaz rengin diğer bütün renklerden daha iyi çevresel görüş sağladığı inancıyla kırmızı formaya beyaz kollar eklendi. Daha da önemlisi Chapman Cuma antrenmanından sonra oyuncularını bir taktik tahtasının önünde toplayarak geçmiş maçta yapılan hataları ve gelecek maça ilişkin yapmaları gerektiğini tartışan ilk teknik adam oldu.

Chapman, İngiltere’de 1870’de yaşama giren Forester Eğitim Yasası’ndan yararlanan ilk kuşaktı. Bu eğitim yasası onu ne kadar etkiledi bilemeyiz ama Chapman hep yenilikçiydi. Ancak ölümünden kısa süre önce futbolun gidişatına ilişkin düşüncelerini söylemekten de geri durmadı: “Artık bir takımın iyi oynaması şart değil. Ne olursa olsun gol atmalılar ve puan almalılar. Aslında becerilerin ölçüsü lig tablosundaki konumlarıyla belirleniyor.”

Taktiklerin değerini ve bireyselliğin takım oyunu çerçevesinde kontrol altına alınması gerektiğini savunan Herbert Chapman 1 Ocak 1934’te Bury maçında soğuk algınlığına yakalandı. Yine de Arsenal’in bir sonraki rakibi Sheffield Wednesday’ı izlemeye gitti. Yüksek ateşle Londra’ya döndü. Kulüp doktorunun önerilerine kulak asmadı ve yedeklerin maçını izlemeye Guilford’a gitti. Dönüşte zatürree ilerlemişti. 6 Ocak’ta 55 yaşında yaşama veda etti.